Kan een hoofdschakelaar nog wel “hoofdschakelaar” zijn na aanleg van een PV-installatie?

Onlangs zijn op mijn dak een aantal zonnecollectoren geplaatst. Ik deed mee met een regionaal project. Ik had nog een groep vrij gehouden in mijn groepenkast waar de PV-installatie op werd aangesloten door de installateur die dit project mocht uitvoeren. De installateur stelde een internetverbinding in met de inverter van de PV-installatie zodat we steeds konden zien wat het rendement van de installatie is.

Verder niets over de elektrische veiligheid. Niet mondeling, niets op papier. Ook geen enkele aanduiding op of nabij de groepenkast dat er nu sprake is van een “vreemde spanning”. De voedingsspanning komt nu immers niet alleen ‘uit de straat’, maar ook ‘van het dak’.

NEN 3140 schrijft natuurlijk een spanningstest voor met een gecontroleerde tweepolige spanningstester, maar dat weet ik omdat ik in ‘het vak’ zit. Zullen de anderen die meedoen in dit project dit weten en beseffen dat het bedienen van de hoofdschakelaar nu (overdag) geen enkele garantie tot spanningsloosheid meer geeft?

Toen ik ooit deze woning betrok was er overigens geen hoofdschakelaar. Dat hoefde destijds nog niet…..Het grootste deel van onze woonwijk heeft nog geen hoofdschakelaar (lastscheider), maar er komen nu wel steeds meer zonnecollectoren op de daken te liggen. Zelfs gepromoot door onze gemeente en de overheid. Jammer dat (in mijn situatie) de veiligheid vergeten was….

Dit project was een initiatief van onze gemeente, per brief met gemeentelogo. Het was een regionaal project en bij voldoende deelname kon de prijs aantrekkelijk zijn. De betrokken partijen waren gerenommeerd en zouden verder alle communicatie en financiële zaken overnemen. Als de gemeente een brief zendt straalt dat vertrouwen uit.

De aanleg is deels door elektrotechnisch deskundigen gedaan. Degene die het ‘dakwerk’ deed was van een firma die onderaannemer was en geen deskundige. De monteur die even later arriveerde zou dit wel moeten zijn.

De inverter levert geen energie als er geen netspanning meer is. De PV-cellen op het dak natuurlijk wel. Dus is het belangrijk of de inverter een voldoende elektrische scheiding kan bieden. Uit de documentatie bleek daaruit niets, maar er was wel een meerpolige ABB-schakelaar naast de converter geplaatst: een werkschakelaar. Er is uitwendig en inwendig geen symbool zichtbaar waaruit blijkt dat het een lastscheider betreft. Zoals gemeld is bij de groepenkast geen enkele markering of indicatie aangebracht.

Er is geen instructie gegeven. Er was geen handleiding achter gelaten, alleen het meertalige boekje van de inverter (geen Nederlands). Een niet-elektrotechnische bewoner of medewerker van een wooncorporatie kan dus voor vreemde verrassingen komen te staan. Ook bij het zoeken naar storingen waarvoor vaak de netspanning aanwezig blijft. De zonnepanelen liggen aan de achterzijde van het pand en zijn vanaf de straat niet zichtbaar.

Groepenkast met markering PV-installatie

Zelf heb ik een tekst met groepsnummer bij de werkschakelaar aangebracht zodat ook bijvoorbeeld een gemiddelde brandweerman er iets van begrijpt. En een symbool met tekst bij de hoofdschakelaar en een symbool bij betreffende eindgroep. Ik denk dat ik in dit project nu een uitzondering ben. En ga dit opnemen met de hoofdaannemer, waarvoor ik ook uw reacties met al uw achtergronden zeer nuttig vind. Zie bovenstaande foto. Eventueel kan dit later worden aangepast.

Klik hier voor de handleiding van mijn inverter:
– aan de DC-zijde is een schakelaar/lastscheider ingebouwd.
– aan de AC-zijde is een werkschakelaar/lastscheider aangebracht.
Dus op dit punt conform NEN 1010:2007, rubriek 712.

Onafhankelijk of de inverter vanzelf uitschakelt bij het wegvallen van de netspanning wordt bij werkzaamheden aan de elektrische installatie eventueel de werkschakelaar bediend, samen met de hoofdschakelaar. Dan is het binnenste van de groepenkast van alle voedingsbronnen gescheiden. Daarbij moet ik ook de UPS van mijn netwerk niet vergeten…. De UPS is via een stopcontact-verbinding aangesloten en dat is ook een goede (zichtbare) scheiding waar eventueel ook LoTo-sets voor zijn.

Standaard moet je een installatie in één handeling kunnen afschakelen, maar de NEN 1010 beschrijft ook uitzonderingen. Hier is er zo één. Wie het anders denkt te kunnen realiseren hoor ik graag.

Bij levering via de zonnepanelen en de inverter loopt de elektrische stroom nu de groepenkast kast IN. Normaal loopt de stroom de kast UIT. Dat heeft gevolgen voor de aansluitingen en/of stroomrichting van de aardlekschakelaar. Ik weet niet of de aardlekschakelaar een ‘verkeerde kant’ heeft. Er staat immers ook aan de standaard voedende zijde een normale constante netspanning op. Dus moet er op normale wijze een lekstroom (= verschilstroom) gemeten kunnen worden. Heeft iemand anders hier een ervaring mee?

In een elektrische installatie behoren tekeningen en/of documentatie aanwezig te zijn. Normaal is dat voor een simpele woning niet zo ‘spannend’, een groepenverklaring is meestal voldoende. Maar nu heb je misschien wat meer info nodig als je als vreemde monteur werkzaamheden moet verrichten.

Gelukkig schrijft de NEN 3140 voor aanvang van elektrotechnische werkzaamheden metingen voor met een meerpolige spanningsaanwijzer. Een duspol dus. Mijn (vooraf geteste) duspol geeft ook gelijkspanningen aan.

De monteur zal overigens meestal op eindgroepniveau in de elektrische installatie werken. Hij kan in die groep gewoon de groepsschakelaar, installatieautomaat of aardlekautomaat uitschakelen, beveiligen tegen ongewenst inschakelen door derden en labelen, meten of de spanning inderdaad is afgeschakeld en dan zijn werkzaamheden uitvoeren.

Eigenlijk is het voor het ophangen van een lamp of het vervangen van een contactdoos dus allemaal niet zo belangrijk of er een PV-installatie aanwezig is en de hoofdschakelaar niet alle voedingsbronnen afschakelt. Het wordt pas belangrijk als er IN de groepenkast gewerkt moet worden. En dan is de oorspronkelijke vraag of de hoofdschakelaar nog wel “hoofdschakelaar” is pas echt van belang.

Nu toch een antwoord op de vraag: “Kan een hoofdschakelaar nog wel “hoofdschakelaar” zijn na aanleg van een PV-installatie?“.
Als de inverter een deugdelijk relais bezit die bij het wegvallen van de voedingsspanning voor een onder alle omstandigheden blijvende scheiding van de opgewekte spanning kan zorgen door een luchtweg met voldoende contactafstand dan kan deze vraag met “JA” worden beantwoord en zal bij het afschakelen van de hoofdschakelaar ook geen (gevaarlijke) vreemde spanning vanaf de PV-installatie in de groepenkast terecht kunnen komen. Het relais, het kunnen er ook meerdere zijn, moet dan een lastscheider kunnen zijn die een voldoende blijvende ‘galvanische scheiding’ waarborgt. Als de inverter geen lastscheiderfunctie heeft moet een werkschakelaar zijn aangebracht.

Voor het veilig werken volgens NEN 3140 dienen alle voedingsbronnen deugdelijk en blijvend te kunnen zijn gescheiden en dient er ook LockOut-TagOut te worden toegepast. Ook om deze reden is een werkschakelaar eigenlijk een ‘must’. Want deze kan je vaak met een slot blokkeren. En natuurlijk wordt er een label aangebracht en met een voor en na gebruik geteste tweepolige spanningsaanwijzer (Duspol) gecontroleerd of alle voedingsbronnen zijn uitgeschakeld. En dan is het ook wel handig dat die Duspol ook een eventuele gelijkspanning kan detecteren….

Zie ook NEN 1010, rubriek 712: “Fotovoltaïsche (PV) voedingssystemen” waar de installatievoorschriften zijn weergegeven. En bijvoorbeeld ook de NTA 8013: “Procedure voor het controleren van PV-systemen” dat ook een opleveringsrapport bevat.

Natuurlijk ben ik als techneut en opleider benieuwd naar uw aanbevelingen, ervaringen en reacties.